facebook

Wat is edelsteenkunde of gemmologie? Een eenvoudige definitie is: leer van de edelstenen (gemmen). Maar dat zegt in feite nog niet veel. Een gemmoloog houdt zich bezig met het onderzoeken, identificeren en eventueel waarderen van edelstenen. 

Stersaffier in een sieraad

Dat brengt ons bij de vraag wat nu eigenlijk edelstenen zijn. De aarde is opgebouwd uit gesteenten. Iets wat eenieder wel kent is bijvoorbeeld basalt of marmer. Deze gesteenten zijn samengesteld uit verschillende mineralen. Mineralen zijn chemische verbindingen met een bepaalde kristalopbouw. Zout (NaCl) is een mineraal dat in de bodem gevonden wordt. Maar zout is nog geen edelsteen.

Edelstenen zijn mineralen die bijzonder zijn qua kleur of lichteffecten, vaak redelijk zeldzaam en daardoor kostbaar. Het zijn stenen die meestal hard zijn, en stenen die gedragen worden. Diamant en robijn voldoen aan deze criteria, en zijn daardoor een edelstenen.

Synthetische robijn

Een andere belangrijke toevoeging aan de definitie is dat edelstenen zonder tussenkomst van de mens in de natuur voorkomen. Maar zout scharen we niet onder de edelstenen. Zout (NaCl) is zacht, het breekt gemakkelijk, komt veel voor in de bodem (is niet zeldzaam), lost gemakkelijk op in water. Niemand draagt een zoutkristal als sieraad.

Bergkristal is een steen die er tussenin zit. Het is een middelharde steen die gemakkelijk in diverse vormen geslepen kan worden, maar komt redelijk vaak voor in de natuur en heeft daarmee een lagere waarde. 

De gewoonte om bijzondere stenen te dragen is zeer oud. Deze traditie gaat in elk geval terug tot de steentijd waar men kralen droeg. Alles wat zeldzaam is en aantrekkelijke aspecten bezit wordt verhandeld. Voor edelstenen is de oudst bekende handelsplaats uit Babylon, zo'n 4000 jaar voor onze jaartelling. Hier werden al groene stenen verhandeld die later onder de Griekse naam smaragdos bekend zouden worden. Deze stenen waren erg gewild, niet alleen om hun schoonheid maar ook om hun vermeende krachten. Zo zou smaragd de ontrouw van geliefden onthullen en deze steen, zo wil de legende, zou goed zijn voor de ogen.

Meerkleurige tanzaniet

Ook over andere stenen bestonden mythes. De drager van amethyst was beschermd tegen dronkenschap en volgens de Romeinen is bergkristal ontstaan door het heel diep bevriezen van water........

Door onderzoek weten we nu dat bergkristal geen zeer diep bevroren water is maar uit de elementen Silicium en Zuurstof is opgebouwd. Het onderzoek van stenen is een belangrijk element om te achterhalen om welke steen het gaat. Is het een echte smaragd of hebben we hier te maken met een stukje gekleurd glas. Als amateurgemmologen staat ons een aantal relatief eenvoudige instrumenten ter beschikking om aan de hand van eigenschappen van stenen de soort te kunnen bepalen.